Witamina.info.pl Centrum Informacji o Witaminach

Witamina H (biotyna)

Witamina H zwana jest też biotyną lub witaminą B7. Należy do kompleksu witamin B. Jest rozpuszczalna w wodzie. Wykryto ją podczas eksperymentów żywieniowych, w których zastała określona jako czynnik obecny w wielu składnikach żywności zdolny do leczenia zapalenia skóry, utraty włosów i objawów neurologicznych.

Po raz pierwszy witaminę H wykryto w drożdżach jako niezbędny czynnik ich wzrostu. Jest konieczna również do wzrostu ssaków, chociaż wymagane ilości są niezmiernie małe. Witamina H jest również w niewielkich ilościach syntetyzowana przez bakterie jelitowe.

Źródła witaminy H

Witamina H występuje w melasie, żółtku jaj, krabach, sardynkach i wątrobie. W produktach pochodzenia roślinnego duże jej ilości pojawiają się w orzechach, migdałach, brązowym ryżu, mące sojowej i pełnoziarnistej, szpinaku, marchwi i pomidorach. Ciekawostką jest, że surowe jaja zawierają peptyd awidynę, która łącząc się z biotyną blokuje jej wchłanianie. Obecność awidyny w białku chroni jego zawartość przed drobnoustrojami. Gotowanie niszczy awidynę i dzięki temu biotyna z jaj gotowanych jest dobrze wchłaniana.

W produktach spożywczych witamina H występuje najczęściej w postaci związanej z białkami (np. aminokwasem lizyną). Dlatego pierwszym etapem jej trawienia jest uwolnienie tej witaminy przez enzym biotynidazę. Wchłanianie następuje zarówno w jelicie cienkim jak i grubym, ale transport z jelit następuje tylko poprzez kanały witaminowe obecne w ścianie jelita. W organizmie ludzkim witamina H występuje w postaci wolnej lub jest zmagazynowana w komórkowych kompleksach białkowych. Jej zapasy uzależnione są od wielu czynników, m.in. przyjmowanych ilości, aktywności enzymów szlaków metabolicznych. W procesach metabolicznych wykorzystywana jest tylko w postaci wolnej. Biotyna działa jako niezbędny kofaktor dla enzymów biorących udział w procesach karboksylacji. Ułatwia wiązanie dwutlenku węgla i bierze udział w pierwszym etapie syntezy kwasów tłuszczowych.

Stężenie witaminy H u płodu jest 3-17 razy większe niż we krwi matki, co jest wynikiem aktywnego transportu tej witaminy przez łożysko. Podobna sytuacja dotyczy mleka ludzkiego, w którym zawartość biotyny jest 10-100 razy wyższa niż w surowicy.

Objawy niedoboru biotyny

Niedobór biotyny jest niezmiernie rzadki i występuje w dietach opartych na surowych jajach, w przypadku źle dobranych mieszanek do żywienia pozajelitowego, w zespołach złego wchłaniania (w tym alkoholizm), chorobie Leinera (złuszczające zapalenie skóry), zespole nagłej śmierci niemowląt, u pacjentów dializowanych i wadach genetycznych obejmujących enzym uwalniający i transportujący biotynę, tj. biotynidazę. Niedobór biotyny manifestujący się objawami klinicznymi praktycznie nie występuje u ludzi stosujących zróżnicowaną dietę.

Objawy niedoboru biotyny manifestują się zapaleniem skóry wokół otworów ciała, zapaleniem spojówek, łysieniem, ataksją i opóźnieniem rozwoju. Objawy pojawiają się powoli i mogą się uwidocznić nawet po tygodniach lub miesiącach stosowania nieprawidłowej diety. Początkowe przerzedzenie włosów przeradza się w całkowitą ich utratę z wypadaniem brwi i rzęs włącznie. W większości przypadków pojawia się łojotokowa zapalna wysypka skórna najczęściej wokół oczu, nosa, jamy ustnej i w okolicach krocza. Zmianom skórnym na twarzy towarzyszy nieprawidłowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej powodując charakterystyczną twarz zwaną twarzą z niedoborem biotyny. Pojawia się depresja, senność, omamy i parestezje obejmujące kończyny u dorosłych, a dzieci hipotonia, letarg i opóźnienie rozwoju. Bezobjawowy niedobór tej witaminy może być przyczyną wad rozwojowych u płodu.

Zalecane dzienne spożycie (RDA) witaminy H

Biodostępność wolnej, syntetycznej witaminy H wynosi 100%. Po podaniu dożylnym bardzo szybko znika z krwi – jej okres półtrwania nie przekracza 10 minut. Zalecane dzienne spożycie (RDA) dla biotyny wynosi 50 µg. W udokumentowanym niedoborze witaminy H podaje się dawki od 100 µg do 1 mg. Takie dawki są skuteczne podczas ciąży, przewlekłej terapii lekami przeciwpadaczkowymi i w niedoborze biotynidazy. Wykazano, że witamina H podawana doustnie jest bezpieczna nawet w ilościach do 200 mg dziennie. Przy terapii nie zaobserwowano działań niepożądanych.