Witamina E (tokoferol) to grupa ośmiu rozpuszczalnych w tłuszczach związków chemicznych z grupy steroli. Najbardziej rozpowszechniony jest α-tokoferol – wykazuje też największą aktywność. Witamina E nazywana bywa witaminą płodności lub młodości. Naturalnym źródłem tej grupy witamin są oleje roślinne, np. olej z kiełków pszenicy, sojowy i rzepakowy, oliwa z oliwek. Występuje również w niektórych świeżych roślinach, takich jak sałata, koniczyna, lucerna oraz w ziarnach zbóż, orzechach, nasionach słonecznika, ziarnach sezamu, jajach i dyni. Bogate w nią są również mięso i jego przetwory. Po posiłku wchłania się w 20-60% w przewodzie pokarmowym, co zależne jest od zawartości tłuszczów oraz prawidłowego funkcjonowania trzustki. W organizmie ludzkim w osoczu krąży w połączeniu z lipoproteinami, wchodzi w skład błon komórkowych i struktur wewnątrzkomórkowych (np. buduje błony mitochondrialne). Magazynowana jest w tkance tłuszczowej. Dobrze przenika do mleka matki, ale słabo pokonuje barierę krew-łożysko.
Witamina E - znaczenie dla zdrowia
Witamina E ma silne działanie antyoksydacyjne. Wykazuje działanie ochronne na błony komórek roślinnych i zwierzęcych. Jest oksydantem rozpuszczalnym w tłuszczach i uczestniczy głównie w tzw. drugiej linii obrony przed działaniem wolnych rodników. Zmiata wolne rodniki organiczne, tj. nadtlenki lipidów i hamuje peroksydację lipidów. W czasie procesu neutralizacji wolnych rodników witamina E utlenia się przechodząc w formę rodnika tokoferylowego. Ten znowu regenerowany jest przez inne antyoksydanty (np. witaminę C) i może ponownie pełnić swoją rolę. W organizmie ludzkim ważna jest równowaga pomiędzy antyoksydantami rozpuszczalnymi w tłuszczach i w wodzie oraz działającymi na różnych poziomach. Dla zapewniania maksymalnej ochrony przed wolnymi rodnikami przy wyrównywaniu niedoborów witaminy E ważna jest suplementacja innych antyoksydantów takich jak witamin C i A oraz koenzymu Q.
Niedobór witaminy E
Niedobór witaminy E jest niezmiernie rzadki, gdyż jest szeroko rozpowszechniona w przyrodzie. Awitaminoza E może powstawać wtórnie do zaburzeń wchłaniania, wad dróg żółciowych lub zbyt małej ilości tej witaminy w diecie wcześniaków. Niedobór witaminy E wywołuje wiele objawów degeneracyjnych z różnych narządów, a w szczególności układu krwionośnego, narządów płciowych i wątroby. Pojawia się zwiększona wrażliwość erytrocytów na hemolizę skutkująca anemią hemolityczną. Występuje zanik mięśni szkieletowych związany z degeneracją nerwów. Zaburzenia funkcjonowania białych ciałek krwi powodują zmniejszenie ogólnej odporności organizmu. W badaniach z udziałem zwierząt wykazano, że brak witaminy E prowadzi do zmian zwyrodnieniowych jąder u samców, a u samic poronienia.
Pomimo że subtelny niedobór witaminy młodości nie daje objawów klinicznych, to zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób cywilizacyjnych. Dochodzi do obniżenia poziomu TAS (total antioxidant system), który przejawia się redukcją stężenia wszystkich substancji o działaniu antyoksydacyjnym występujących w surowicy, a także wzrostem stężenia nadtlenków lipidów. W badaniach wykazano, że zaburzenia w systemie oksydacyjnym zwiększają częstość występowania niektórych nowotworów, choroby wieńcowej, miażdżycy oraz chorób serca i naczyń. Podobne zaburzenia w układzie oksydacyjnym występują u kobiet po okresie menopeuzalnym, gdyż niedobór estrogenów obniża potencjał antyoksydacyjny.
Suplementacja witaminy E
Witaminę E podaje się leczniczo jako leczenie uzupełniające w przypadku poronień, oligospermii i w zaburzeniach potencji, zanikach mięśniowych, miażdżycy i innych chorobach naczyń. W zaburzeniach wchłaniania (np. w mukowiscydozie) podaje się ją razem z enzymami trzustkowymi. Bardzo często podawana jest profilaktycznie. Zastosowanie miejscowe na skórę przynosi poprawę w zmianach troficznych skóry towarzyszących kolagenozom i w chorobach żył (hemoroidach, żylakach, owrzodzeniach podudzi).
Witamina E w kosmetyce
Witamina młodości jest chętnie wykorzystywana w kosmetyce. Zewnętrzna aplikacja naturalnej witaminy E (α-tokoferol, tokotrienol) zmniejsza szorstkość skóry, spłyca zmarszczki, zwiększa nawodnienie warstwy rogowej i możliwości wiązania wody. α-tokoferol hamuje działanie enzymu kolagenazy, który niszczy kolagen, a tym samym witamina E hamuje procesy starzenia skóry. Ponadto wyłapuje wolne rodniki i wykazuje działanie podobne do emolientów, tj. wzmacnia barierę lipidową skóry.
Zalecane dzienne spożycie (RDA) witaminy E
Zalecane dzienne spożycie (RDA) witaminy E wynosi 12 mg. Dobowe zapotrzebowanie na tę witaminę jest wprost proporcjonalne do ilości spożywanych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Dzieci potrzebują jej mniej niż dorośli. Witamina E wchodzi w interakcje z witaminą K, a stosowanie ich razem zwiększa ryzyko krwotoków. Witamina E zwiększa wchłanianie witaminy A i gromadzenie jej w organizmie. Witamina E zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę i glikozydy naparstnicy, co trzeba wziąć pod uwagę stosując suplementację witaminową podczas leczenia cukrzycy i chorób serca.
Nadmiar witaminy E
Nadmiar witaminy E może prowadzić do hiperwitaminozy. Po przyjęciu dużych dawek tej witaminy mogą wystąpić bóle brzucha, biegunki, wymioty, bóle głowy, uczucie nadmiernego zmęczenia, zaburzenia widzenia, zaburzenia hormonalne, zwiększenie stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Dołączyć się mogą również niecharakterystyczne zmiany skórne, a w przypadku stosowania zewnętrznego zapalenie skóry.
Bibliografia
Bednarek-Tupikowska G, Tupikowski K, Milewicz A. Czy stosować witaminę E u kobiet po menopauzie? Prz Menopauz 2003;3:14-18.
Korać RR, Khambholja KM. Potential of herbs in skin protection from ultraviolet radiation. Pharmacogn Rev. 2011;5:164–173.
Piekutowski K, Roszkowski K. Wolne rodniki tlenowe. Ochronne działanie witamin antyoksydacyjnych w prewencji i leczeniu nowotworów. Współcz Onkol 1999;4:143-144.
Pharmindex Brevier. UBM Medica. Warszawa 2011.
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy. Śmiało!
Potrzebujesz włączonego javascript, aby móc komentować.