Witamina.info.pl Centrum Informacji o Witaminach

Lecytyna

Lecytyna jest mieszaniną fosfolipidów. W lecznictwie stosowana jest w celu poprawy funkcjonowania organizmu, w tym szczególnie układu nerwowego, a do żywności dodawana jest jako czynnik emulgujący i stabilizujący oznaczony na opakowaniach symbolem E322. Lecytyna otrzymywana jest w procesie rafinacji olejów roślinnych (rzepakowego, sojowego, słonecznikowego) lub z żółtek jaj kurzych.

Czysta lecytyna zwana jest fosfatydylocholiną, ale w takiej postaci jest rzadko oferowana. Dostępna na rynku lecytyna zawiera głównie estry fosfatydylowe takie jak fosfatydylocholinę, fosfatydyloetanolaminę (kefalina), fosfatydyloinozytol, fosfatydyloserynę oraz kwasy tłuszczowe, triglicerydy i węglowodany. We frakcji wielonienasyconych kwasów tłuszczowych wymienia się kwasy linolowy, linolenowy i eikozenowy. Przewagą lecytyny uzyskiwanej z żółtek jaj kurzych jest zawartość kwasu arachidonowego i dokozaheksaenowego. Kwasy te nie występują w lecytynie pochodzenia roślinnego, w składzie której dominuje kwas linolowy.

Poszczególne frakcje lecytyny pełnią w organizmie nieco odmienne funkcje. Ich wspólną cechą jest obecność we wszystkich komórkach organizmów zwierzęcych. Fosfolipidy budują błony komórkowe, organelle i inne struktury wewnątrzkomórkowe. Stabilizacja błon komórkowych umożliwia prawidłowe funkcjonowanie komórek poprzez zapewnienie transportu przezbłonowego substancji odżywczych i metabolitów.

Fosfatydylocholina jest substratem do syntezy choliny, która wykorzystywana jest do endogennej syntezy acetylocholiny. Substancja ta umożliwia prawidłowe przewodzenie sygnałów w układzie nerwowym i mózgu. Wpływa również na zmniejszenie stężenia homocysteiny w surowicy krwi, co wiąże się z ograniczeniem ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Fosfatydyloseryna zaliczana jest do substancji nootropowych, czyli stymulujących przemiany materii w ośrodkowym układzie nerwowym. Chroni komórki układu nerwowego przed stresem oksydacyjnym. Usprawnia procesy zapamiętywania i odtwarzania informacji, zwiększa zdolność percepcji i pozytywnie wpływa na funkcje poznawcze. Jest bardzo ważnym elementem składowym mózgu i tkanki nerwowej - chroni osłonkę mielinową. Dzięki pozytywnemu wpływowi na układ nerwowy lecytynę stosuje się leczniczo w procesach zwyrodnieniowych centralnego układu nerwowego, w stanach nadmiernego obciążenia fizycznego lub psychicznego, wyczerpania, niemożności skupienia uwagi, zaburzeniach pamięci, szczególnie występujących w okresach wzmożonej aktywności intelektualnej. Można ją podawać w rekonwalescencji po urazach głowy, stanach zapalnych ośrodkowego układu nerwowego i przy upośledzeniu umysłowym.

Lecytyna dzięki właściwościom emulgującym normalizuje gospodarkę lipidową organizmu, dzięki czemu pełni istotną rolę w zapobieganiu chorobom sercowo-naczyniowym, w tym miażdżycy. Jej wpływ objawia się obniżeniem stężenia cholesterolu i trójglicerydów, a podwyższeniem „dobrego” cholesterolu HDL.

Fosfolipidy są substancjami powierzchniowo czynnymi. Dzięki temu są chętnie wykorzystywane w przemyśle spożywczym. Ta cecha wykorzystywana jest również podczas procesów trawienia w przewodzie pokarmowym, gdyż ta cecha ułatwia emulgowanie i trawienie tłuszczów. Lecytynę dodaje się również do mieszanek żywienia pozajelitowego.

Lecznicze dawki lecytyny dochodzą nawet do 100 g dziennie przez okres kilku miesięcy. W niektórych schorzeniach lecytynę stosuje się latami. W suplementach diety dawki te są znacznie niższe i stosowane w celu profilaktyki.

Do tej pory nie stwierdzono interakcji z lekami i żywnością. Sporadycznie może dawać działania niepożądane w postaci nudności, wymiotów, wzdęć, stolców tłuszczowych i biegunki.

Lecytyna jest przedmiotem zainteresowania bioinżynierów i biochemików. Jej budowa stwarza duże możliwości wprowadzania modyfikacji. Odpowiednie zmiany w diecie kur niosek pozwalają na wzbogacanie ich składu chemicznego i uzyskanie nowych fosfolipidów o zwiększonej wartości dietetycznej i lepszych właściwościach fizykochemicznych. Stosunkowo łatwo wzbogacić ją w określone naturalne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Innym rodzajem modyfikacji jest wprowadzanie do lecytyny cząsteczek o udokumentowanej aktywności cytostatycznej na komórki nowotworowe, czego dokonuje się za pomocą enzymów (lipaz i fosfolipaz). Stwarza to szansę rozwoju nowych suplementów diety i leków.