Witamina.info.pl Centrum Informacji o Witaminach

Chlor

Chlor jest makroelementem, który występuje jako gaz lub w postaci soli. Czysty chlor jest żółtozielonym, cięższym od powietrza gazem o bardzo nieprzyjemnym, duszącym zapachu. Natomiast sole chloru są kluczowe dla życia wielu organizmów. Najczęściej występują rozpuszczone w wodzie w postaci jonów chlorkowych (Cl^-).

Czysty chlor jest silnie trujący. Działa drażniąco na błony śluzowe. Jest szczególnie niebezpieczny dla układu oddechowego, gdyż wywołuje obrzęk płuc. Zapach chloru wyczuwa się w powietrzu już w stężeniu 3,5 ppm, ale dopiero stężenie 1000 ppm jest niebezpieczne. W czasie I wojny światowej był używany jako broń chemiczna. Ponadto jest silnym utleniaczem, wybielaczem i środkiem dezynfekującym.

Chlor jest bardzo rozpowszechniony w przyrodzie. Chlor stanowi 0,19% wszystkich pierwiastków na ziemi, a zawartość jonów chlorkowych w wodach oceanów wynosi ok. 1,9%. W wodach słonych jezior i źródłach solankowych jest go znacznie więcej (np. w Morzu Martwym ok. 21%). Rzadziej spotyka się pokłady soli w podziemnych złożach mineralnych. Stężone roztwory chlorku sodu wykorzystywane są w rehabilitacji, jako kąpiele solankowe. Solanki poprawiają krążenie krwi, pobudzają przemianę materii i podnoszą odporność organizmu. Na układ mięśniowy działają przeciwbólowo i rozluźniająco. Ponadto zmiękczają i wygładzają skórę.

Jony chlorkowe mają duże znaczenie biologiczne, gdyż należą do głównych anionów w płynach ustrojowych organizmu. Krew i płyny tkankowe zawierają około 0,9% chlorku sodu. Roztwór soli o takim stężeniu nazywany jest solą fizjologiczną i podawany dożylnie w celu nawodnienia organizmu. Jony chlorkowe i sodowe pełnią istotną rolę w utrzymaniu równowagi osmotycznej w organizmie. Jony te stanowią również istotny składnik wydzielin gruczołów przewodu pokarmowego, np. kwas solny żołądka, sok trzustkowy i jelitowy. Organizm chroni się przed nadmierną utratą tych jonów poprzez ich ponowne wchłanianie w dalszych odcinkach jelit. W organizmie człowieka o wadze 70 kg znajduje się około 95 g chloru.

Organizm traci zapasy soli z moczem, kałem i potem, co związane jest z usuwaniem zbędnych produktów przemiany materii. Dzienne zapotrzebowanie na chlorek sodowy wynosi 2-10 g i zależy od wielu czynników. Utracie soli sprzyja wysiłek fizyczny i wysoka temperatura otoczenia. W takich warunkach należy pić dużą ilość lekko osolonej wody. Nadmierna utrata soli może towarzyszyć niektórym stanom chorobowym, np. mukowiscydozie.

Nadmiar soli w organizmie

Niedobór chlorku sodu jest zjawiskiem bardzo rzadkim. Obecnie lekarze mają do czynienia z nadmiarem soli w diecie. Sól występuje powszechnie w przyrodzie, a przemyśle spożywczym wykorzystywana jest do konserwacji żywności. Większość spożywanej soli pochodzi z żywności przetworzonej.

Nadmiar soli w organizmie wywołuje niekorzystne skutki zdrowotne. Zaburzenie równowagi osmotycznej prowadzi do nagromadzenia płynów i zwiększa ryzyko rozwoju nadciśnienia. Jej nadmiar powoduje niekorzystne zmiany w funkcjonowaniu lewej komory serca i nerek. W badaniach klinicznych potwierdzono wpływ spożycia soli na występowanie zdarzeń sercowo-naczyniowych i umieralność ogólną. Spożywanie nadmiaru soli jest również niekorzystne u pacjentów z chorobą wrzodową. Przesolone potrawy drażnią na błonę śluzową żołądka i są przyczyną zmian zapalnych. Ponadto nadmiar soli w diecie zwiększa ryzyko zakażenia Helicobacter pylori (bakterię odpowiedzialną za wywoływanie choroby wrzodowej) i potęguje działanie toksyn bakteryjnych.

Zalecane spożycie soli na dobę

Zgodnie z zaleceniami ekspertów z Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) spożycie soli w standardowej diecie nie powinno przekraczać 5 g na dobę. W Polsce średnie spożycie soli wynosi aż 15 g dziennie. Na świecie podejmuje się wiele inicjatyw zmierzających do ograniczenia spożycia soli, głównie poprzez obniżenie jej zawartości w produktach przetworzonych. Obecnie producenci żywności mają obowiązek informować konsumentów o ilości soli zawartej w produktach żywnościowych.